GNU-Linux Kullanım İpuçları

[TRWE_2012]

Linux'ta Dosya İzinlerini Değiştirme

Kod: Tümünü seç

chown kullanıcı.grup dosyaadı

Dosyaya sahip olan grubu ve kullanıcıyı değiştirir. Tabii ki bu komutu sadece o dosyanın sahibi kullanabilir

Kod: Tümünü seç

chmod (augo)(+-)(rwx) dosyaadı

Dosya üzerindeki okuma-yazma-çalıştırma (read-write-execute) izinlerini (rwx) farklı seviyedeki kullanıcılar için (all-owner-group-other) artırıp azalmayı (+/-) sağlar

[TRWE_2012]

Windows İşletim Sistemini Kullanarak GRUB Önyükleyicisini Windows Loader'e (Ön yükleme yöneticisine) Dahil Etme

Önce "EasyBCD" yazılımını indirip kuruyoruz.Zaten Türkçe kuruluyor.

Yazılımı "Yönetici olarak" çalıştırıyoruz.

Karşımıza gelene ekran'da ;

Add New Entry diyoruz...

Daha sonra ise sırası ile Linux/BSD’yi seçiyoruz daha sonra Type olarak Grub 2 diyoruz ve Name Kısmınada Grub’ta görünmesini istediğiniz birşey yazıyoruz Örn: Linux Mint gibi en son ise Add Entry dedikten sonra kaybolan Grub ekranı açılışta tekrar karşınıza çıkıcaktır

[TRWE_2012]

Linux Arama Komutları

Dosya Arama

Herhangi bir dosyayı sistemde aramak için find ve locate komutları kullanılır. find bulunduğunuz dizinden başlayarak tüm alt-dizinleri arar. locate ise tüm dosyaları bir veritabanında tutar, bunun için hayli hızlıdır. Ancak bu veritabanı günde bir yenilendiğinden son kaydettiğiniz dosyaları bulamayabilirsiniz.

Kod: Tümünü seç

find yol -name dosyaadı

: Belirttiğiniz dizinden başlayarak dosyayı arar

Kod: Tümünü seç

locate dosyaadı

: Dosyayı arar

Metin dosyalarıyla çalışma

Kısa bir metin dosyasını görüntülemek için cat, metin dosyasında yön tuşları-Page Up/Down ile ilerlemek için less, dosyada bir yazıyı aramak için grep, satırları sıralamak için sort, ve küçük bir editör ile açmak için ise gedit yada xed kullanılır.

Kod: Tümünü seç

cat dosyaadı

: Dosyayı ekranda görüntüler

Kod: Tümünü seç

grep yazı dosyaadı

: Yazıyı dosyada arar, bulunduğu satırı görüntüler

Kod: Tümünü seç

less dosyaadı

: Dosyada ilerlemek için kullanılır (Çıkış q ile)

Kod: Tümünü seç

editöradı dosyaadı

: Dosyayı basit bir metin editörüyle açar

Kod: Tümünü seç

sort dosyaadı

: Dosyadaki satırları alfabetik sıraya göre dizip gösterir

[TRWE_2012]

Linux'ta Dosya ve Dizin Yönetimi Komutları

Dizin değiştirme

Başka bir dizine geçmek için cd komutu kullanılır.

Kod: Tümünü seç

cd yol

: yol dizinine geçer

Kod: Tümünü seç

cd ~

: Sizin home dizininize geçer

Kod: Tümünü seç

cd -

: Bir önceki dizine döner

Kod: Tümünü seç

cd..

: Bir üst dizine geçer

[TRWE_2012]

Linux Yardım Alma Komutları

Çoğu komut yanına

Kod: Tümünü seç

-h 

veya

Kod: Tümünü seç

help

yazıldığında küçük bir bilgi verir. Buna ek olarak linux'ta binlerce dokümanın bulunduğu manual sayfaları vardır. Yapmanız gereken tek şey man komutundan sonra bilgi almak istediğiniz komutun adını yazmak.

*

Kod: Tümünü seç

komut -h

: Komut hakkında kısa bilgi
*

Kod: Tümünü seç

komut help

: Üstekinin aynısı
*

Kod: Tümünü seç

man komut

: Komut hakkında detaylı doküman

[TRWE_2012]

Linux'da Kullanıcı Haklarının Belirlenmesi

NOT:

Aşağıdaki komutları herhangi bir Lunix sistemde çalıştırabilmeniz için kesinlikle root olmanız gerekmektedir. Kullanıcı iseniz, ve root şifresini biliyorsanız; root olmak için

Kod: Tümünü seç

su - 

komutunu kullanabilirsiniz.

Öncelikle bir dizin veya dosya için kimin hangi izninin olduğunu görmek için ls komutuna -l parametresini ekleyerek kullanıyoruz.

ÖRNEK :

Kod: Tümünü seç

ls -l /home/trwe2012/web/yazılımadası.html

karşımıza aşağıdaki gibi bir sonuç çıkıyor :

d r w x r - - r - -

Şimdi burdaki harflerin açıklamalarını yapalım

Read Write Execute = Okuma (r) Yazma (w) Çalıştırma (x)

d r w x r - - r - -

dizesinin açıklamaları şu şekildedir.

1. Karakter = Tür
2. Karakter = Dosya/dizin sahibinin okuma izni
3. Karakter = Dosya/dizin sahibinin yazma izni
4. Karakter = Dosya/dizin sahibinin çalıştırma izni
5. Karakter = Dosya/dizin grubundaki kullanıcıların okuma izni.
6. Karakter = Dosya/dizin grubundaki kullanıcıların yazma izni.
7. Karakter = Dosya/dizin grubundaki kullanıcıların çalıştırma izni.
8. Karakter = Diğer kullanıcıların okuma izni.
9. Karakter = Diğer kullanıcıların yazma izni.
10. Karakter = Diğer kullanıcıların çalıştırma iznini belirtir.

Dosya Türleri :

Birinci karakter bize dosya türünü belirlediğini söylemiştik. Peki ls -l komutunu kullandınız ve karşınıza birinci karakterde d,c,b,l,s,p gibi harfler çıktı. Bunlar ne manaya geliyor? Şimdi dosya türevlerini açıklayalım:

- : Dosya
d : Dizin
c : Karakter Aygıtı
b : Öbek Aygıtı
l : Sembolik Bağlantı (Windows'da buna kısayol denilmekte)
s : Soket
p : Fifo

ÖRNEK :

drwxr--r-- dizesinde hangi kişilerin hangi yetkileri bulunmaktadır ?

CEVAP :

Birinci karakterimiz "d" olduğuna göre bu bir dizin. Bundan emin olabiliriz. 2,3 ve 4 karakterler bize dizin sahibinin bu dizin üzerindeki yetkilerini gösteriyor. Yani dizin sahibi hem bu dizini görebilir, hem dizine yazabilir, hemde dizini (içindeki bir dosyayı) çalıştırabilir.

5. 6. ve 7. karakterler bize dizinin sahip olduğu gruptaki kullanıcıların yetkilerini gösteriyor. Gruptaki kullanıcıların sizinde tahmin ettiğiniz gibi sadece Read (r) okuma izni vardır. Yazma (w) ve Çalıştırma (x) izinleri verilmemiştir.

8.9. ve 10 uncu karakterler bize diğer kullanıcıların izinlerini söylüyor. Diğer kullanıcılarında gruptaki kullanıcılar gibi sadece okuma izni var.

YETKİLENDİRME

İzinleri yönetmek için "chmod" komutunu kullanırız.

CHMOD KULLANIMI :

u : Sahip (User)
g : Grup (Group)
o : Diğer Kullanıcılar (Other)

NOT :

Chmod komutunda öncelikle (group) g, (Other) o, (User) u, parametrelerinden birisi gelir. Daha sonra yapacağımız işlemi seçeriz. Bu işlem - ve + işaretleriyle belirtilir. + işareti o gruba istediğimiz izni vermemiz için kullanılır. - işareti ise gruptan veya kullanıcılardan yetki çıkartmak için kullanılır. Daha sonra vermek istediğimiz izin parametrelerinden birisini yazarız. Bunlar r, (Okuma-Read) w, (Yazma-Write) x (Çalıştırma-eXecute) parametreleridir.

BiR kaç tane örnek ile konunun daha iyi anlaşılacağı kanaatindeyim.

Kod: Tümünü seç

chmod g+r /dizin/XXXX.xxx

(XXXX = Dosya veya Dizin) = Gruba okuma izni verir

Kod: Tümünü seç

chmod o+w /dizin/XXX.xxx

(XXXX= Dosya veya Dizin) = Diğer kullanıcılara yazma izni verir.

Bu işlemleri çoğul olarakta yapabiliriz. Örneğin hem grubdan hem de diğer kullanıcılardan okuma ve yazma yetkisini çıkartalım.

Kod: Tümünü seç

chmod go-rw /dizin/XXXXX.xxx

Galiba anlaşılmıştır, istersek tüm parametreleri de bir anda kullanabiliriz.

Örnek:

Kod: Tümünü seç

chmod gou+rwx /dizin/XXXX.xxx

komutu ile tüm kullanıcılara okuma, yazma ve çalıştırma iznini vermiş oluyoruz.

NOT:

Bir dizin altındaki tüm dosya ve altdizinlerin yetkilerini değiştirmek için -R parametresi kullanılır.

Örnek :

Kod: Tümünü seç

chmod -R g-w /dizin/2.dizin

şeklinde kullanılır.

Bu anlattıklarımızla ilgili olarak 2 tane daha komutumuz var. Bu komutlar "chown" ve "chgrp" komutlarıdır. "chown" komutu bir dosyanın veya dizinin sahipliğini değiştirir. "chgrp" komutu ise bir dosyanın veya dizinin grubunu değiştirir. Bu iki komutun kullanımını da aşağıda örnek olarak veriyorum.

Kod: Tümünü seç

#chown trwe2012 /dizin/dosya

--> bu komutla root "dosya" isimli dosyayı trwe2012 kullanıcısına vermiş olur.

Kod: Tümünü seç

#chgrp users /dizin/baska/dizin/dosya

--> bu komutla root chgrp komutuyla "dosya" nın grubunu users olarak değiştirmiş olur.

[TRWE_2012]

GNU-Linux'da Saat Değişimi

İşletim sisteminin saatini Türkiye saatine göre yapmak isterseniz, İki komut ile sistemin saatini değiştirebilirsiniz.

Kod: Tümünü seç

mv /etc/localtime /etc/localtime.moved

Kod: Tümünü seç

ln -s /usr/share/zoneinfo/Turkey /etc/localtime 

[TRWE_2012]

GNU-Linux'da / Sunucu da Terminal'den "PORT" Açma/Kapatma

Port Açma :

Kod: Tümünü seç

iptables -A INPUT -p tcp --dport <PORTNUMARASI> -j ACCEPT

Kod: Tümünü seç

iptables -A INPUT -p udp --dport <PORTNUMARASI> -j ACCEPT

Port Kapama :

Dışardan içeriye gelen istekleri kapatmak için :

Kod: Tümünü seç

iptables -A INPUT -p tcp --dport <PORTNUMARASI> -j REJECT

Kod: Tümünü seç

iptables -A INPUT -p udp --dport <PORTNUMARASI> -j REJECT

İçerden dışarıya giden istekleri kapatmak için :

Kod: Tümünü seç

iptables -A OUTPUT -p tcp --dport <PORTNUMARASI> -j REJECT

Kod: Tümünü seç

iptables -A OUTPUT -p udp --dport <PORTNUMARASI> -j REJECT 

[TRWE_2012]

GNU-Linux'da "root" Şifresinin Kırılması Aşamaları

Bunun için iki veriye ihtiyacımız var..
Bunlardan biri normal user şifresi..
Diğeri ise user şifremiz ile root olmamızı sağlayacak olan

Kod: Tümünü seç

sudo su...

Öncelikle user şifresini bildiğimizi varsayarak

sudo su

paketlerimizde mevcut mu buna bakalım:
Öncelikle konsola

Kod: Tümünü seç

ls /bin

yazarak bakıyoruz..

Burada yoksa yine konsola

Kod: Tümünü seç

 ls /usr/bin

yazarak bakıyoruz..Şimdi

Kod: Tümünü seç

sudo su 

yazarak user şifremizle giriş yapıyoruz..
Bu girişimizi yaptıktan sonra konsola şunu yazıyoruz..

Kod: Tümünü seç

nano /etc/passwd

Karşımıza çıkan verilerde en üstteki

Kod: Tümünü seç

root:x:0:0::/root:/bin/bash

içindeki x harfini siliyoruz.

Sonra konsola;

Kod: Tümünü seç

nano etc/shadow

yazarak

Kod: Tümünü seç

root:::: 

haline getiriyoruz.. Kaydedip çıktığımızda root şifresi silinmiş olacak..

Daha sonra konsolda

Kod: Tümünü seç

su 

ile giriş yapıp

Kod: Tümünü seç

passwd 

yazarak yeni şifreyi giriyoruz.. Hepsi bu kadar...

NOT:

----Eğer sistemde sudo su yok ise bir adet Live Cd ile chroot girişi yaparak da şifreyi sıfırlayabilirsiniz.----

[TRWE_2012]

Linux Terminal Kısayol Tuşları

Bu bölümde Linux kullanmak için gerekli olan temel komutları ve tuşlara atanmış komutlarını göreceğiz. Bu komutların hepsi konsol dediğimiz metin ekrandan veya X-windows altındaki bir uçbirimden (xterm, rxvt, aterm gibi) çalışmaktadır. Fakat tuş komutlarının bir kısmı konsola özgüdür ve X altında pencere yöneticinize göre farklı hareket etmektedirler.

Tuşlarla ilgili gösterim ve anlamı :

<Ctrl><F1>: Ctrl ve F1 tuşlarına birlikte basılacağını gösterir.

<Ctrl><Alt><Fn> (n=1,...,6)

X oturumundan konsola geçiş için kullanılır. Birçok Linux dağıtımı açılışla birlikte altı standart konsol açar. Bunlar tamamen birbirinden bağımsızdırlar ve eşzamanlı çalışırlar. Yani birinde bir işlem yapılmaya devam ederken bir diğerine geçip başka bir işleme başlayabilirsiniz.

<Ctrl><Alt><F7>

Daha önceden açmış olduğunuz sonra <Ctrl><Alt><F1> ile çıktığınız X oturumuna geri döner. Burada önemli nokta bunun altı konsollu bir sistemde geçerli olmasıdır. Eğer sisteminizde dört konsol varsa büyük ihtimalle bu işin tuşu F7 değil F5 olacaktır.

<Ctrl><Alt><Fn> (n=7,...,12)

n numaralı X oturumuna geçer. Birden fazla X oturumu (sunucusu) açmak mümkün olduğu için bunlar arasında geçiş yapabilirsiniz.

<Tab>

Bir uçbirimde yazmakta olduğunuz komutu tamamlar. Mesela README dosyasını okutmak için more RE yazıp TAB'a basarsanız o anda bulunduğunu dizindeki RE ile başlayan dosyaların listesini görürsünüz, eğer tek dosya varsa satır tamamlanır. Aynı şey komut isimleri için de geçerlidir, bas yazıp TAB'a bastığınızda hemen basename diye komutun tamamlandığını görürsünüz. (Bu işlem çok sayıda komutla eşleşme durumunda bazı uçbirimlerde iki defa TAB tuşuna basmayı gerektirebilir.)

<Yukarı ok>, <Aşağı ok>, <PgUp>, <PgDn>

Daha önceden girilmiş komutlar arasında gidip gelmenizi sağlar. Bu komutları history komutu ile listleyebilirsiniz.

<Shift><PgUp>, <Shift><PgDn>

Uçbirim çıktısını yukarı aşağı kaydırmak için kullanılırlar (ekrandan çıkmış olan yazıları görmek vs.)

<Ctrl><Alt><+>, <Ctrl><Alt><->

X oturumunda bir sonraki ekran çözünürlüğüne geçmenizi sağlar. Kipler /etc/X11/XF86Config dosyasında tanımlanmıştır.

<Ctrl><Alt><BkSpc>

X oturumunu sonlandırır.

<Ctrl><Alt><Del>

Sistemi yeniden başlatmak için kullanılır. Konsoldaki shutdown -r now veya reboot komutu gibi davranır. Makinanın üzerindeki sıfırlama (Reset) tuşuna basmayıp bunu tercih etmeniz gerekir, aksi takdirde ext2 gibi bazı dosya sistemleri sorun çıkarabilir.

<Ctrl><C>

Mevcut komutu durdur. Genelde konsoldaki basit komutlar için kullanılır.

<Ctrl><D>

Eğer sizden girdi kabul eden bir konsol komutundaysanız dosya sonu (EOF) yollar, komut istemindeyseniz sistemden çıkarsınız. O yüzden iki defa basmayın.

<Ctrl><S>

Uçbirime olan çıkışı durdurur.

<Ctrl><Q>

Uçbirime olan çıkışa devam eder.

<Ctrl><Z>

Çalışmakta olan komutu arka alana gönderir.

<ctrl><X>

Konsolda bir işe yaramaz ama Matrix'de nedense Neo kullanıyordu. Neyse orada da bir işe yaramamıştı, sanırım Neo da Linux kullanıyor .

<farenin orta tuşu>

Genelde bir başka pencerede seçilmiş bir yazıyı yapıştırmaya yarar. Burada dikkat edilecek nokta Linux altında kopyala/yapıştır işleminin Windows'dan farklı olmasıdır. Bir yazıyı seçerseniz, o seçili olduğu sürece yapıştırılabilir olur (bir kez yapıştırıldıktan sonra defalarca yapıştırılabilir, yeni bir seçime kadar tamponda kalır.). Yani bir kopyala emri vermeniz gerekmez, seçip orta tuşa basmanız yeter, komut satırına yapıştırılmış olur. Konsolda kullanılabilmesi için gpm çalışıyor olmalıdır.

<Shift><Insert>

Yapıştırma işlemini klavyeden yapar.